ಸಂಪಾದಕೀಯ್:
ಆಧುನೀಕರಣಾನ್ ದಿಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ್ ದೂಖ್
ಕುಟಮ್ ಎಕ್ಯೆ ವ್ಯಕ್ತಿನ್ ಜಿಣಿಭರ್ ವಾಂಟೊ ಘೆಂವ್ಚೊ ಖಾಸ್ಗಿ ಸಂಸ್ಥೊ ಆನಿ ಹೆಂ ಕುಟಮ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಚಿ ಬುನ್ಯಾದ್ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್. ಸಮಾಜಾಚ್ಯೆ ಭಲಾಯ್ಕೆಖಾತಿರ್ ಕುಟಮ್ ಆನಿ ಸಂಸ್ಕೃತೆನ್ ಹಾತಾಕ್ ಹಾತ್ ಧರ್ನ್ ಕಾಮ್ ಕರುಂಕ್ ಜಾಯ್. ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಪುರ್ವಜಾಂಚ್ಯಾ ಅವಿಭಜಿತ್ ವಾ ಸಂಯುಕ್ತ್ ಕುಟ್ಮಾಂನಿ ಕವಿ ವಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸಾನ್ ವರ್ಣಿಲ್ಲ್ಯಾಪರಿಂ “ಭಿರಾಂತ್, ಮ್ಹಿನತ್, ಎಕಾಮೆಕಾ ಲಬ್ದೊಣಿ, ಸೊಸ್ಣಿಕಾಯ್, ಮೋಗ್ ಆನಿ ತ್ಯಾಗ್” ಹ್ಯಾ ವ್ಹರ್‍ತ್ಯಾ ಗುಣಾಂನಿ ಆನಿ ಮೊಲಾಂನಿ ಸಮಾಜಾಚಿ ಬುನ್ಯಾದ್ ಘಟ್ ಬಾಂಧುನ್ ಹಾಡ್ಲಿ. ಪುಣ್ ಆಜ್ ಜಾಗತೀಕರಣ್ ಆನಿ ಅಧುನೀಕರಣಾವರ್‍ವಿಂ ಕುಟ್ಮಾ ಆನಿ ಸಂಸ್ಕೃತೆಮಧೆಂ ಉಬ್ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಕಠಿಣ್ ಸಂಘರ್ಷಾವರ್‍ವಿಂ ಸಂಬಂಧಾಂಕ್ ಯೇರ್ ಯೇವ್ನ್ ಬುನ್ಯಾದ್ ಹಾಲ್ಲ್ಯಾ. ಮನ್ಶಾಚೊ ಮೆಂದು, ಕಾಳೀಜ್ ಆನಿ ಕೊಶೆಡ್ಡ್ ವಾಪರ್ನ್ ಕರ್ನ್ ಆಸಲ್ಲೆ ನಿರ್ಧಾರ್ ಆನಿ ವಿಂಚವ್ಣ್ಯೊ ಆಜ್ “ಸುಲಭ್ ವಾಟ್” ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ನೀಬ್ ಘೆವ್ನ್ ತಾಂತ್ರಿಕತೆಚ್ಯೆ ತಾಬೆಂತ್ ಒಪ್ಸಿಲ್ಯಾತ್. ಅಶೆಂ ಮನ್ಶಾಚಿಂ ವೆಯಕ್ತಿಕ್, ರಾಜಕೀಯ್ ಆನಿ ಆರ್ಥಿಕ್ ವಿಂಚವ್ಣ್ ಕರ್‍ಚ್ಯಾ ಮನ್ಶಾ ಹಕ್ಕಾಂಚೊ ಭಂಗ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಲಾಗ್ಲಾ. ಆಧುನೀಕರಣ್ ನಾಂವಾಚೆಂ ಬುಲ್ಡೊಜರ್ ಕುಟ್ಮಾಚೆರ್ ದಾಢ್ ಘಾಲ್ನ್, ಅಸ್ಮಿತಾಯ್ ವೋಡ್ನ್ ಕಾಡ್ನ್, ಸಮಾಜಾಚೊ ಮುಳಾವೊ ಘಟಕ್ ಜಾವ್ನಾಸ್ಚ್ಯಾ ಕುಟ್ಮಾಚ್ಯಾ ಪಾರಂಪರಿಕ್ ಬಾಂದಾವಳಿಕ್ ಮೋಡ್ನ್ ಘಾಲ್ನ್ ಆಸಾ. ಕುಟ್ಮಾ ಭಿತರಚ್ ಮನ್ಶಾಪಣ್ ಆಲ್ಪೊನ್ ವೆಚೆಂ ಆಧುನಿಕ್ ದಳ್ದಿರ್‍ಪಣ್ ಕವಿನ್ ಮಾರ್ಮಿಕ್ ರಿತಿನ್ ವರ್ಣಿಲಾಂ.
ಆಧುನೀಕರಣಾಚೊ ನಿವ್ವಳ್ ಪರಿಣಾಮ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಆಧುನಿಕ್ ದೂಖ್. ಸಗ್ಳಿ ಸಮಾಜ್ ಹಿ ದೂಖ್ ಘೆವ್ನ್ ಕುಂಟೊನ್ ಧಾಂವುನ್ ಆಸಾ!. ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸಾನ್ ವೆಯಕ್ತಿಕ್ ಜಾವ್ನ್ ಆದ್ಲಿ ದುಬ್ಳಿ ಪುಣ್ ಧಾರಾಳ್ ’ಸಂಪನಾತಲ್ಲ್ಯಾ ಮೊಗಾಚಿ’ ಜಿಣಿಯೆಚೊ ತಶೆಂಚ್ ಆಧುನಿಕ್ ಜಿಣಿಯೆಚೊ ಅನ್ಭೊಗ್ ಕೆಲಾ. ಪ್ರಗತೆಚೆಂ ಇನಾಮ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಸುಖ್ ಆನಿ ಶಾಂತಿ. ಥಂಯ್ ಮನ್ಶಾಚ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಚೊ ಆನಿ ಸ್ವಾಭಿಮಾನಾಚೊ ಆದರ್ ಅಸಜಾಯ್ ಶಿವಾಯ್ ಜಿವಿತಾಚಿ ಆನಿ ಸಂಸಾರಾಚಿ ’ಕೊಣಾಕ್ ಕೋಣ್ ನಾ’ ಆಸ್ಚಿ ದುರ್ಗತಿ ನ್ಹಯ್. ಖರೆ ಪ್ರಗತೆಚೊ ಸೊಭಿತ್ ಸಂಸಾರ್ ಆಶೆಂವ್ಚ್ಯಾ ಕವಿಕ್ ಹೊ ಭಂಗೊಸ್ತಳ್ ಬಿಲ್ಕುಲ್ ಸೊಸನಾ.
ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್ ಸಮಾಜಿಕ್ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಥಂಯ್ ಸುಕ್ಷಿಮಾಯೆನ್ ಗುಮಾನ್ ದೀವ್ನ್, ವಾಸ್ತವಿಕ್ ಜಿವಿತಾಚೆರ್ ಉಜ್ವಾಡ್ ಘಾಲ್ಚೊ ಕವಿ. ವೆಯಕ್ತಿಕ್ ಆನಿ ಸಾಮಾಜಿಕ್ ರುಪಾಂತರಾಕ್ ವಾಟ್ ಉಗ್ತಿ ಕರ್‍ಚೊಚ್ ಹ್ಯಾ ಕವಿತಾಂಚೊ ಶೆವೊಟ್ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್. ಕವಿತಾ ಟ್ರಸ್ಟಾನ್ ಪ್ರಕಟಲ್ಲ್ಯಾ ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸಾಚ್ಯಾ “ಭಿತರ್ಲೊ ಕವಿ” ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ ಅಸಲಿಂ ಸಾಮಾಜಿಕ್ ಜಾಗೃತಿ ಉಟೊಂವ್ಚಿಂ ಕವಿತಾಂ ಆಸಾತ್. ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ವಿಮಲ ವಿ. ಪೈ ವಿಶ್ವ ಕೊಂಕಣಿ ಕವಿತಾ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ಹ್ಯಾ ಕವಿತಾಸಂಗ್ರಹಾಕ್ ಲಾಬ್ಲಾ.
-ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಎಲ್ ಡಿಕೂನ್ಹಾ
ಕವಿತಾ:
ಕೊಣೀ ನಾ
ವಿದೇಶಾಂತ್ ಜಿಯೆತೆಲ್ಯಾ ನಾತ್ರಾಂನಿ,
ಗಾಂವಾಂತ್ ಭಾಂದ್ಲೆಲ್ಯಾ ರಾವ್ಳೆರಾ ಸಾರ್‍ಕ್ಯಾ
ದೋನ್ ಮಾಳಿಯಾಂಚ್ಯಾ ಬೊಂಗ್ಲ್ಯಾಂತ್
ನಿತಳಾಯ್ ಕರ್‍ನಾಸಾತ್;
ಶೆಜಾರಿ ರಾಜ್ಯಾಂತೂನ್ ಯೇವ್ನ್
ಕಾಮ್ ಕರ್‍ತಲಿಂ.
ಚಡ್ತಿಕ್ ಕಾಮ್ ಕರ್‍ತಾ -
ಬಟನಾಚಿ ಏಕ್ ಸ್ವಿಚ್
ವಾ ರಿಮೋಟಾಚೊ ಏಕ್ ಬುತಾಂವ್;
ನ್ಹಾಣಿಯೆಚೆಂ ಉದಕ್ ತಾಪೊಂವ್ಕ್
ಕುಡಾಭಿತರ್‍ಲೆಂ ವಾರೆಂ ಥಂಡ್ ಕರುಂಕ್
ಘರ್‍ಚಿ ಗೇಟ್ ಉಗ್ತಿ-ಬಂದ್ ಕರುಂಕ್.
ಮೊಬಾಯ್ಲಾರ್ ಏಕ್ ಕ್ಲಿಕ್ ಪುರೊ;
ಖುಶಿ ಜಾಲ್ಲೆಪರಿಂ
ರುಚಿಚಿಂ ಖಾಣಾಂ ಘರಾ-ಬಾಗ್ಲಾರ್ ಹಾಡುಂಕ್.
ದುಡು ಆಸ್ಲ್ಯಾನ್
ಸಗ್ಳೆಂ ಆಸಾ, ಸಗ್ಳಿಂ ಆಸಾತ್.
ಪುರ್ವಜಾಂಚ್ಯಾ ರಗ್ತಾ ಘಾಮಾನ್
ಖೊಂಡ್ಲೆಲ್ಯಾ ಬಾಂಯ್ತ್‌ಲೆಂ
ಉದಕ್ ಕಾಲಯಿಲ್ಲೆ ಮಾತಿಯೆಂತ್ ಭಾಂದಲ್ಲ್ಯಾ
ಚ್ಯಾರ್ ವಣದಿಂಚೆಂ
ಕೊಲ್ವಾಚೆಂ ಪಾಕೆಂ.
ಬಸುಂಕ್-ನಿದುಂಕ್ ಮಾತಿಯೆಚೊ ಸೊಪೊ.
ಜನೆಲಾಂಕ್ ಮೊಡ್ಲಾಂ ತಟ್ಟೆಚಿಂ
ಬಿಗಾಂ ನಾತ್ಲಿಂ ದಾರಾಂ.
ಆಜೊ-ಆಜಿ ಬಾಪ್ಪು-ಮಾವ್ಶಿ
ಆಕಯ್-ಮಾಮ್
ಮಾಮಿ - ದಾಟ್ಟು, ಬಾಯ್.. ಅಬ್ಬಬ್ಬಾ...
ಮಾತಿಯೆಚ್ಯಾ ಜಮೀನೆಚೆರ್
ಮಾಂದ್ರಿ ಸೊಡಯ್ಲ್ಯಾರ್
ಸಗ್ಳಿಂ ತ್ಯಾ ಲ್ಹಾನ್ ಕುಡಾಂತ್
ಬಾಕಿಚೆ ಘರಾ ಭಾಯ್ಲ್ಯಾ ಸೊಪ್ಯಾರ್.
ಎಕಾ ಘರಾಂತ್ ಕಿತ್ಲಿಂ ಮನ್ಶಾಂ?
ಆಸ್ಲಿ ಭುಕ್
ನಾತ್ಲೊ ದುಡು ಪುಣ್
ಆಸ್ಲಿ ಭಿರಾಂತ್
ಮ್ಹಿನತ್ ಆಸ್ಲಿ
ದೆಕುನ್ ಎಕಾಮೆಕಾ ಲಬ್ದೊಣಿ
ಆಪ್ಶಿಚ್ ಉದೆತಾಲಿ ಸೊಸ್ಣಿಕಾಯ್
ಸಂಪಾನಾತ್ಲೊ ಮೋಗ್
ತಾಚೊ ಪಾಟ್ಲಾವ್ ಕರುನ್ ಆಯ್ಲೊ ತ್ಯಾಗ್
ಆತಾಂ....
ಕುಡಿಂತ್ಲಿ ಚರಬ್ ಜಿರೊಂವ್ಕ್
ವ ಜಿರ್ವಣೆಕೀ ವ್ಹಕತ್ ದೆಕುನ್
ಭುಕ್ ನಾ
ಮ್ಹಿನತ್ ನಾ
ದುಡು ಆಸಾ ದೆಕುನ್
ಭಿರಾಂತ್ ನಾ;
ಕಸ್ಲಿಚ್ ವ ಕೊಣಾಚಿಚ್ ಫಿಕಿರ್‌ಯ್ ನಾ
ಲಬ್ದೊಣಿ ನಾ ದೆಕುನ್
ಸೊಸ್ಣಿಕಾಯ್ ಉಬ್ಲ್ಯಾ
ಮೋಗ್ ಕೆದ್ನಾಂಗಿ ಉಬ್ಲಾ
ತಾಚೊ ಪಾಟ್ಲಾವ್ ಕರಿತ್
ತ್ಯಾಗ್ ಸಯ್ತ್ ಸಾಂಡುನ್ ಗೆಲಾ.
ಬದ್ಲೊನ್ ವೆಚ್ಯಾ ಗಾಂವಾಂತ್
ಆಸ್ತ್ ಬೊಂಗ್ಲೆ
ವಸ್ತ್ ದಿರ್ವೆಂ ಆಸುನ್‍ಯ್
ಕಾಳ್ಜಾಂತ್ ಮೋಗ್ ನಾ
ಆವಯ್ಕ್ ಧುವ್ ನಾ
ಬಾಪಾಯ್ಕ್ ಪೂತ್ ನಾ
ಭಾವಾಕ್ ಭಾವ್ ನಾ
ಘೊವಾಕ್ ಬಾಯ್ಲ್ ನಾ
ಆಳ್ವಾಕ್ ದೇಂಟ್ ನಾ
ಶಿಂಬ್ರ್ಯಾಕ್ ವೋಂಟ್ ನಾ
ಅಶೆಂ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್
ಕೊಣಾಕ್ ಕೊಣೀ ನಾ
- ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್
संपादकीय:
आधुनीकरणान दिल्ली आधुनीक दूख
कुटम एक्ये व्यक्तीन जिणीभर वांटो घेंवचो खासगी संस्थो आनी हें कुटम संस्कृतिची बुन्याद म्हण्येत. समाजाच्ये भलायकेखातीर कुटम आनी संस्कृतेन हाताक हात धर्न काम करुंक जाय. आमच्या पुर्वजांच्या अविभजीत वा संयुक्त कुटमांनी कवी वली क्वाड्रसान वर्णिल्ल्यापरीं “भिरांत, म्हिनत, एकामेका लब्दोणी, सोसणीकाय, मोग आनी त्याग” ह्या व्हरत्या गुणांनी आनी मोलांनी समाजाची बुन्याद घट बांधून हाडली. पूण आज जागतीकरण आनी अधुनीकरणावरवीं कुटमा आनी संस्कृतेमधें उबजाल्ल्या कठीण संघर्षावरवीं संबंधांक येर येवन बुन्याद हाल्ल्या. मनशाचो मेंदू, काळीज आनी कोशेड्द वापर्न कर्न आसल्ले निर्धार आनी विंचवण्यो आज “सुलभ वाट” म्हळ्ळें नीब घेवन तांत्रिकतेच्ये ताबेंत ओप्सिल्यात. अशें मनशाचीं वेयक्तीक, राजकीय आनी आर्थीक विंचवण करच्या मनशा हक्कांचो भंग जावंक लागला. आधुनीकरण नांवाचें बुलडोजर कुटमाचेर दाढ घालन, अस्मिताय वोडन काडन, समाजाचो मुळावो घटक जावनासच्या कुटमाच्या पारंपरीक बांदावळीक मोडन घालन आसा. कुटमा भितरच मनशापण आल्पोन वेचें आधुनीक दळदीरपण कवीन मार्मीक रितीन वर्णिलां.
आधुनीकरणाचो निव्वळ परिणाम म्हळ्यार आधुनीक दूख. सगळी समाज ही दूख घेवन कुंटोन धांवून आसा!. वल्ली क्वाड्रसान वेयक्तीक जावन आदली दुबळी पूण धाराळ ’संपनातल्ल्या मोगाची’ जिणयेचो तशेंच आधुनीक जिणयेचो अनभोग केला. प्रगतेचें इनाम म्हळ्यार सूख आनी शांती. थंय मनशाच्या जिविताचो आनी स्वाभिमानाचो आदर असजाय शिवाय जिविताची आनी संसाराची ’कोणाक कोण ना’ आसची दुर्गती न्हय. खर्या प्रगतेचो सोभीत संसार आशेंवच्या कवीक हो भंगोस्तळ बिल्कूल सोसना.
वल्ली क्वाड्रस समाजीक परिस्थिती थंय सुक्षिमायेन गुमान दीवन, वास्तवीक जिविताचेर उजवाड घालचो कवी. वेयक्तीक आनी सामाजीक रुपांतराक वाट उगती करचोच ह्या कवितांचो शेवोट म्हण्येत. कविता ट्रस्टान प्रकटलल्या वल्ली क्वाड्रसाच्या “भितरलो कवी” पुस्तकांत असलीं सामाजीक जागृती उटोंवचीं कवितां आसात. आयलेवार विमला वी. पै विश्व कोंकणी कविता पुरस्कार ह्या कविता संग्रहाक लाबला.
-आंडऱ्यू एल डिकून्हा
कविता:
कोणी ना
विदेशांत जियेतेल्या नात्रांनी,
गांवांत बांदलेल्या रावळेरा सारक्या
दोन माळयांच्या बोंगल्यांत
नितळाय करनासात;
शेजारी राज्यांतून येवन
काम करतलीं.
चडतीक काम करता -
बटनाची एक स्वीच
वा रिमोटाचो एक बुतांव;
न्हाणयेचें उदक तापोवंक
कुडा भितरलें वारें थंड करुंक
घरची गेट उगती-बंद करुंक.
मोबायलार एक क्लिक पुरो;
खुशी जाल्लेपरीं
रुचिचीं खाणां घरा-बागलार हाडुंक.
दुडू आसल्ल्यान
सगळें आसा, सगळीं आसात.
पुर्वजांच्या रगता घामान
खोंडलेल्या बांयतलें
उदक कालयिल्ले मातयेंत बांदल्ल्या
च्यार वणदिंचें
कोलवाचें पाकें.
बसुंक-निदुंक मातयेचो सोपो.
जनेलांक मोडलां तट्टेचीं
बिगां नातलीं दारां.
आजो-आजी बाप्पू-मावशी
आकय-माम
मामी-दाट्टू, बाय.. अब्बब्बा...
मातयेच्या जमीनेचेर
मांद्री सोडयल्यार
सगळीं त्या ल्हान कुडांत
बाकिचे घरा भायल्या सोप्यार.
एका घरांत कितलीं मनशां?
आसली भूक
नातलो दुडू पूण
आसली भिरांत
म्हिनत आसली
देकून एकामेका लब्दोणी
आपशीच उदेताली सोसणीकाय
संपानातलो मोग
ताचो पाटलाव करून आयलो त्याग
आतां....
कुडिंतली चरब जिरोवंक
व जिर्वणेकी व्हकत देकून
भूक ना
म्हिनत ना
दुडू आसा देकून
भिरांत ना;
कसलीच व कोणाचीच फिकिरय ना
लब्दोणी ना देकून
सोसणीकाय उबल्या
मोग केदनांगी उबला
ताचो पाटलाव करीत
त्याग सयत सांडून गेला.
बदलोन वेच्या गांवांत
आसत बोंगले
वस्त दिर्वें आसूनय
काळजांत मोग ना
आवयक धूव ना
बापायक पूत ना
भावाक भाव ना
घोवाक बायल ना
आळवाक देंट ना
शिंबऱ्याक वोंट ना
अशें पळेल्यार
कोणाक कोणी ना
- वल्ली क्वाड्रस