ಕವಿತಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣ್ 19:
ಪುಸ್ತಕ್, ಸತ್ ಆನಿ ಉಜೊ
ಮೂಳ್ ಕವಿತಾ
ಜರ್ಮನ್ ಕವಿ: ಬರ‍್ಟೋಲ್ಟ್ ಬ್ರೆಕ್ಟ್
ಜಿವಿತಾ-ಮರ‍್ಣಾವಿಶಿಂ ಲವ್ಕಿಕ್ ನದ್ರೆನ್ ಪಳೆಲೆಂ ತರ್ ಫಕತ್ ’ಯೆಂವ್ಚೆಂ ಆನಿ ವೆಚೆಂ’ ಆಸುಂಯೆತಾ, ಪುಣ್ ತಾತ್ವಿಕ್ ನದ್ರೆನ್ ಪಳೆಲೆಂ ತರ್ ಜಿವಿತ್ ಆನಿ ಮರ್ಣಾಚೆ ಮೂಳ್ ಅರ್ಥಚ್ ವೆಗ್ಳೆಚ್ ಕಶೆ ದಿಸ್ತಾತ್. ದರೇಕ್ ಮನಿಸ್ ಹ್ಯಾ ಸಂಸಾರಿಂ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಜಿಣ್ಯೆ ಕಾಳಾಂತ್ ಹ್ಯಾಚ್ ಮಿಸ್ತೆರಾಚ್ಯಾ ಗೊಂದೊಳಾಂತ್ ಘುಂವೊನ್ ಆಸ್ತಾ. ಮರ‍್ಣಾಚ್ಯಾ ಶೆವೊಟಾವಿಶಿಂ ನಿಯಾಳುನ್ ಆಪ್ಲೆಂ ಜಿವಿತ್ ಜಿಯೆಂವ್ಕ್ ವಿಸರ‍್ತಾ. ಪುಣ್ ಮರ‍್ಣಾಚ್ಯಾ ಶೆವೊಟಾವಿಶಿಂ ಚಿಂತ್ಚೊ ವೇಳ್ ಜರ್ ಮನಿಸ್ ಆಪ್ಣಾಭಿತರ್ ತಿಳುಂಕ್ ಸಕ್ತೊ ಆನಿ ಆಪ್ಣಾಥಂಯ್ ಜಾಂವ್ಚ್ಯಾ ಮರ‍್ಣಾಂವಿಶಿಂ ಸಮ್ಜುಂಚಿ ಶ್ಯಾಥಿ ಆಪ್ಣಾಂವ್ಕ್ ಸಕ್ತೊ, ತರ್ ಏಕ್ ಜಿವಿತ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ತ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಕ್ ಲಬ್ದೊನ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಜಾಯ್ತ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಂಚೆರ್ ಭೋವ್ ಪ್ರಭಾವಿತ್ ಪುಣ್ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ್ ಪರಿಣಾಮ್ ಪಡ್ತೊ. ಇಂಗ್ಲಿಶಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಎಕ್ಯೆ ಸಾಂಗ್ಣೆಪರಿಂ; "Death is not the greatest loss in life. The greatest loss is what dies inside us while we live" (ಜಿವಿತಾಂತ್ ಮರಣ್ ನ್ಹಯ್ ವ್ಹರ‍್ತೆ ಲುಕ್ಸಾಣೆಚೆಂ, ಬಗರ್ ಆಮಿ ಜಿಯೆವ್ನ್ ಆಸ್ತಾನಾ ಆಮ್ಚೆಭಿತರ್ ಜೆಂ ಕಿತೆಂ ಮರ‍್ತಾ ತೆಂ).
ಪುಣ್ ಜೆದ್ನಾಂ ಮರಣ್ ಆನಿ ತಿಂತೆರಾವಿಶಿಂ ತರ್ಕ್/ಚರ್ಚಾ ಕೆಲಿ ತರ್ ಥಂಯ್ಸರ್ ಉಬೆ ಜಾಂವ್ಚೆ ವಿಚಾರ್ ಭೋವ್ ಮಾರ‍್ಮಿಕ್. ಜಶೆಂ ಮಲಾಲ ಯೂಸಫಜಾಯ್‌ಚ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂನಿ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ತರ್; "I believe the gun has no power because a gun can only kill, but a pen can give life": Malala Yousafzai (ಬಂದೂಕೆಕ್ ಸಕತ್ ನಾ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ತಿ ಫಕತ್ ಲಗಾಡ್ ಕಾಡುಂಕ್ ಸಕ್ತಾ, ಪುಣ್ ಏಕ್ ತಿಂತೆರ್ ಜಿವಿತ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಸಕ್ತಾ - ಅಶೆಂ ಹಾಂವ್ ಪಾತ್ಯೆತಾಂ). ಪುಣ್ ಕೊಣ್ ಮರಣ್ ಆನಿ ವಿಚಾರಾಂಕ್ ಕಶೆಂ ಘೆತಾ ತೆಂ ವೆಗ್ಳೆಂ ಪ್ರಶ್ನ್. ಪುಣ್ ಏಕ್ ಮಹತ್ವಾಚಿ ಸಂಗತ್ ಕೊಣೆಂಯ್ ನೆಗಾರ್ ಕರುಂಕ್ ಸಾಧ್ಯ್ ಜಾಯ್ನಾತ್ಲೆಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತಿಂತೆರಾಚಿ ಸಕತ್. ಹ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಂತ್ ಕುರ‍್ಡ್ಯಾಂಕ್ ಉಜ್ವಾಡ್ ದಿಸನಾ ಜಾಯ್ತ್, ಪುಣ್ ಉಜ್ವಾಡ್ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಆಸಾ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಗಿನ್ಯಾನ್ ಆಸ್ತಾ. ತೆಚ್‌ಪರಿಂ ಹ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಕ್ (WORLD) ಜಾಗೊಂವ್ಚಿ ಶ್ಯಾಥಿ ಸಬ್ದಾಂಕ್ (WORD) ಆಸ್ತಾ ಮ್ಹಳ್ಳಿ ಸೊಂಪಿ ಜಾಣ್ವಾಯ್ ದರೆಕ್ಲ್ಯಾಕ್ ನಾ ತರೀ ಥೊಡ್ಯಾಂಕ್ ತರೀ ಆಸ್ತಾ. "The pen and the written word hold great deal of power " (ಏಕ್ ತಿಂತೆರ್ ಆನಿ ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಉತರ್ ವ್ಹಡ್ ಪ್ರಮಾಣಾಂತ್ ಸಕ್ತೆವಂತ್).
ಇತಿಹಾಸ್ ಪರತ್ ಪರತ್ ಜಿಯೆತಾ, ಜಶೆಂ 1933ಚ್ಯಾ ವರ‍್ಸಾಂತ್ ಹಿಟ್ಲರಾಚ್ಯಾ ನಾಝಿಂನಿ ಹ್ಯಾ ಸಬ್ದಾಂಕ್ ಆಟಾಪ್ಲೆಲ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂಕ್ ಜಮೊ ಕರುನ್ ಜಳಯಿಲ್ಲೆಂ ಘಡಿತ್ ಆಖ್ಖ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಕ್ ಏಕ್ ವಿಡಂಬನ್ ಜಶೆಂ ದಿಸ್ಲೆಂ; ಜಶೆಂ ಆಪ್ಲೆ ಸಾವ್ಳೆಕ್ ಲಗಾಡ್ ಕಾಡುಂಕ್ ವ್ಹಡ್ ತಲ್ವಾರ್ ಕಾಡ್ಲೆಲೆಪರಿಂ. ಪುಣ್ ಹೆಂ ಘಡಿತ್ ಜಾವ್ನ್ ಆತಾಂ (2023 ಇಸ್ವೆಂತ್) 90 ವರ್ಸಾಂ ಸೊಂಪ್ತಾತ್, ಪುಣ್ ಜಳಯಿಲ್ಲಿಂ ಪುಸ್ತಕಾಂ ಜಾಂವ್, ಜಳಯಿಲ್ಲೆ ಮನೀಸ್ ಜಾಂವ್ ಆಜ್ ಜೀವ್ ಆಸ್ಚೆನಾಂತ್, ಪುಣ್ ಸಕತ್ ಧಾಂಪ್ಚೆಂ ವಾ ಭೆಶ್ಟಾಂವ್ಚ್ಯಾಕ್ ಪ್ರೇತನ್ ಕರ‍್ಚಿ ವಿಕೃತ್ ಮನೋಗತ್ ಆಜೂನ್ ಆಸಾ, ದರೇಕಾ ದೇಶಾಂನಿ ವೆಗ್-ವೆಗ್ಳೆ ರಿತಿಂನಿ, ವೆಗ್-ವೆಗ್ಳ್ಯಾ ಪ್ರಕಾರಾಂನಿ ಜಳೊಂವ್ಚೆಂ ಕಾಮ್ ವೆವಸ್ತಿತ್ ರಿತಿನ್ ಚಲುನ್ ಆಸಾ. ಚಡ್ ಪಯ್ಸ್ ವೆಚಿ ಗರಜ್ ನಾ, ಪಾಟ್ಲ್ಯಾ ಥೊಡ್ಯಾ ವರ್ಸಾಂನಿ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ದೇಶಾಂತ್, ಆಮ್ಚ್ಯಾ ರಾಜ್ಯಾಂತ್ ಜಾಲ್ಲಿಂ/ಜಾವ್ನ್ ಆಸ್ಚಿಂ ಘಡಿತಾಂ ಗೊವಾಯ್ ದಿತಿತ್. ಶಾಸನ್, ಪದ್ವಿ, ಅಧಿಕಾರ್ ಸರ್ವಾಂಚೊ ದುರುಪೇಗ್ ಕರ‍್ತೆಲ್ಯಾಂ ವಿರೋದ್ ಆವಾಜ್ ಉಟಯಿಲ್ಲ್ಯಾಂಚೊ ಆವಾಜ್ ಬಂಧ್ ಕರ್ಚೆಂ ಕಾಮ್ ಚಲ್ಲಾಂ, ಚಲ್ತಾ ಆನಿ ಚಲುನ್ ಆಸ್ತೆಲೆಂ. ಪುಣ್ ಆಜೂನ್ ಜೆಂ ಕಿತೆಂ ಕೆದಿಂಚ್ ಮರುನ್ ಪಡನಾಸ್ತಾನಾ ಜಿಯೆವ್ನ್ ಆಸಾ ಆನಿ ಸದಾಂಕಾಳ್ ಜಿಯೆವ್ನ್ ಆಸ್ತಲೆಂ, ಜಾವ್ನಾಸಾತ್ ಜೆ ಸಬ್ದ್; ಸತಾಕ್ ಪರತ್ ಪರತ್ ಉಕ್ಲುನ್ ಧರ‍್ಚೆ. ಹಿಂ ತಿಂತೆರಾಂ ಮೊಡುಂಕ್ ಸಕ್ತಿತ್ ಪುಣ್ ತೀಂತ್ ನ್ಹಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಖರೆಂ.
ಹೆ ಪರಿಗತತೆಂತ್ ಏಕ್ ಕವಿ ಕಿತೆಂ ಕರ್ತಾ ಮ್ಹಣ್ ಪ್ರಶ್ನ್ ಕೆಲೆಂ ತರ್, ಕವಿಥಂಯ್ ಆಸ್ಚಿ ಸಕತ್ ಕಿತ್ಲಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸಮ್ಜುಂಯೆತಾ. "Poets are the unacknowledged legislators of the world " (ಕವಿ ಹ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಂತ್ಲೆ ಅಮಾನ್ಯ್ ಶಾಸಕ್ ಜಾವ್ನಾಸಾತ್) ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಆಡ್ಹೂಕ್ ಸತ್ ಮಾಂದುನ್ ಘೆಂವ್ಕ್ ತಯಾರ್ ನಾಸ್ಚ್ಯಾಂನಿ ಹಿ ಕವಿತಾ ಏಕ್ ಪಾವ್ಟಿಂ ಚೀತ್ ದೀವ್ನ್ ವಾಚುಂಕ್ ಜಾಯ್. "To change the world you'll need a pen" ("ಸಂಸಾರಾಕ್ ಬದ್ಲುಂಚ್ಯಾಕ್ ಆಸಾ ತಿಂತೆರಾಚಿ ಗರ‍್ಜ್") ಆನಿ ಏಕ್ ಖರೊ ಕವಿ ಕೆದ್ನಾಂಯ್ ಕವಿತಾ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಉತ್ರಾಂಚ್ಯೆ ಸಜೊವ್ಣೆಚ್ಯಾ ಖೆಳಾಚೊ ಮಾಹೀರ್ ಖೆಳ್ಘಾಡಿ ಮಾತ್ರ್ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಥಾವ್ನ್, ವಾ ಉತ್ರಾಂಚ್ಯೆ ಸಜೊವ್ಣೆಚ್ಯೆ ಕಲೆಂತ್ ಪ್ರಾವಿಣ್ಯತಾ ಜೊಡ್ಲಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಥಾವ್ನ್ ಭಾಯ್ರ್ ಯೇವ್ನ್ ಉತ್ರಾಂ ಪಾಟಿಂ ಲಿಪ್ಲೆಲ್ಯಾ ಅರ್ಥಾಂಕ್ ಮುಕಾರ್ ಹಾಡ್ತಾ, ಜಿವಿತಾ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾನ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಮರ‍್ಣಾಂಕ್ ತಶೆಂಚ್ ಮರ್ಣಾ ಪೊಂದಾ ಚಿರ್ಡುಂಚ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಂಕ್ ಮುಕಾರ್ ಹಾಡ್ತಾ. ಹಿ ಕಲಾ ಪುಸ್ತಕಾಂನಿ ವಾಚುನ್ ಹಾಡ್ಚಿ ನ್ಹಯ್, ಬಗರ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಅಂತರ್‌ಮನಾಂತ್ (ಕೊಶೆಡ್ದಾಂತ್) ತಿಳುನ್ ಸಮ್ಜುಂಕ್ ಸಕ್ಚಿ.
ಬೆರ‍್ಟೋಲ್ಡ್ (Eugen Berthold Friedrich Brecht) ಬ್ರೆಖ್ಟಾಚ್ಯೊ ಕವಿತಾ ತ್ಯೆ ದಿಶೆನ್ ಮಯ್ಲಾ ಫಾತೊರ್ ದೆಕುನ್ ಸಂಸಾರಾಚ್ಯಾ ವೆಗ್-ವೆಗ್ಳ್ಯಾ ದೇಶಾಂನಿ ಆಜೂನ್ ಹಾಚ್ಯಾ ಕವಿತೆಂಚೆರ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರ್ತಾತ್. ಮೂಳ್ ಜರ್ಮನ್ ಭಾಶೆಂತ್ 1945 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಬರಯಿಲ್ಲಿ Die Bücherverbrennung ಕವಿತಾ ಅಶಿ ಆಸಾ;
Die Bücherverbrennung
'Als das Regime befahl,
Bücher mit schädlichem Wissen
Öffentlich zu verbrennen,
und allenthalben Ochsen gezwungen,
Karren mit Büchern
Zu den Scheiterhaufen zu ziehen,
entdeckte ein verjagter Dichter,
einer der Besten,
die Liste der Verbrannten studierend,
entsetzt,
dass seine Bücher vergessen waren.
Er eilet zum Schreibtisch,
zornbeflügelt, und schrieb einen Brief an die Machthaber.
Verbrennt mich, schrieb er mit fliegender Feder,
Verbrennt mich!
Tut mir das nicht an!
Lasst mich nicht übrig!
Hab ich nicht immer die Wahrheit berichtet
In meinen Büchern?
Und jetzt, werd ich von euch wie ein Lügner behandelt!
Ich befehle euch:
Verbrennt mich!
ಹ್ಯೆ ಕವಿತೆಚೆಂ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ತರ‍್ಜಣ್ ಅಶೆಂ ಕರುಂಯೆತಾ;
The Burning of The Books
'When the Regime
commanded the unlawful books to be burned,
teams of dull oxen hauled huge cartloads to the bonfires.
Then a banished writer, one of the best,
scanning the list of excommunicated texts,
became enraged: he'd been excluded!
He rushed to his desk, full of contemptuous wrath,
to write fierce letters to the morons in power
Burn me! he wrote with his blazing pen
Haven't I always reported the truth?
Now here you are, treating me like a liar!
Burn me!'
ಹ್ಯೆ ಕವಿತೆಚೆಂ ಕೊಂಕಣಿ ತರ‍್ಜಣ್ ;
ಪುಸ್ತಕಾಂ ಜಳೊಂವ್ಚಿಂ
"ಜೆದ್ನಾಂ ಶಾಶನಾನ್
ಕಾನುನಾಂ ಭಾಯ್ಲಿಂ ಪುಸ್ತಕಾಂ
ಜಳೊಂವ್ಕ್ ಆದೇಶ್ ದಿತಾಂ -
ನಿಶ್ಶಕ್ತ್ ಬೊಯ್ಲಾಂಚ್ಯಾ ಭಿರ‍್ಯಾನ್
ವಜ್ಯಾಂಚೊ ಭರೊ ವ್ಹಾವಯ್ಲೊ - ತೆನ್ನಾಂ
ಬಹಿಷ್ಕಾರ್ ಘಾಲ್ಲೊ, ತರೀ ಉತ್ತಮ್ ಬರೊವ್ಪಿ -
ಉಡಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಬರ್ಪಾಂಚೆರ್
ದೀಷ್ಟ್ ಚರೊವ್ನ್
ಉಚಾಂಬಳ್ ಜಾಲೊ - ತಾಕಾ ಭಾಯ್ರ್ ದವರಲ್ಲೊ!
ತೊ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಮೆಜಾಲಾಗಿಂ ಧಾಂವ್ಲೊ,
ಅವ್ಮಾನಾಚೊ ಕ್ರೋಧ್ ತಾಬೆಂತ್ ಹಾಡುಂಕ್ ಜಾಯ್ನಾಸ್ತಾಂ
ಅಧಿಕಾರಾಚೆರ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಅಪ್ರಬುದ್ಧ್ ಮನ್ಶಾಂಕ್
ಖರ್ ಶಿಟ್ಕಾವ್ಣೆಚಿಂ ಕಾಗ್ದಾಂ ಬರೊಂವ್ಕ್.
ಮ್ಹಾಕಾ ಜಳಯಾ! ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಜಳ್ತ್ಯಾ ತಿಂತೆರಾನ್
ತಾಣೆ ಬರಯ್ಲೆಂ.
ಹಾಂವೆಂ ಕೆನ್ನಾಂಯ್ ಸತ್ ಸಾಂಗುಂಕ್ ನಾ?
ಆತಾಂ ತುಮಿ ಮ್ಹಾಕಾ ಫಟ್ಕಿರೊ ಥಾರಾಯ್ತಾತ್
ಜಳಯಾ ಮ್ಹಾಕಾ!"
ಹಿ ಕವಿತಾ ವಾಚುನ್ ಗೆಲ್ಲೆಪರಿಂಚ್ ಎಕೆಕೆ ವೊಳಿಂನಿ ಉಬ್ಯೊ ಕೆಲ್ಲ್ಯೊ ಸೊಂಪ್ಯೊ ಇಮಾಜ್ಯೊ ಸಾದ್ಯೊ ಕಶ್ಯೊ ದಿಸ್ತಿತ್. ಪುಣ್ ಎಕೆಕೆ ಇಮಾಜೆಂ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾನ್ ಲಿಪುನ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ಪ್ರತಿಮಾಂಕ್ ಸೊಧ್ಲೆಂ ತರ್ ಥಂಯ್ ಉದೆಂವ್ಚಿಂ ಸತಾಚಿಂ ರುಪ್ಣಿಂ ವೆಗ್-ವೆಗ್ಳ್ಯಾ ರುಪಾಚಿಂ.
ಹ್ಯೆ ಕವಿತೆಂತ್ ದೋನ್ ವರ‍್ಗಾ ಮಧ್ಲೊ ಸಂಘರ್ಷ್ ಪಳೆವ್ಯೆತಾ; ಪಯ್ಲೊ ವರ್ಗ್ ಶಾಸನಾಚೊ, ಪದ್ವೆದಾರ್ ಲೊಕಾಂಚೊ ತರ್ ದುಸ್ರೊ ವರ್ಗ್ ಕಲಾಕಾರಾಂಚೊ. ಹೆಂಚ್ ಆನ್ಯೇಕಾ ಅರ್ಥಾನ್ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ತರ್; ಪಯ್ಲೊ ವರ್ಗ್ ವಾಗಾಚೊ; ಜೊ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಜಿವಿತಾಚೆಂ ಹಕ್ಕ್ ಹೆರಾಂಚೊ ಜೀವ್ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚೊ ತರ್ ದುಸ್ರೊ ವರ್ಗ್ ಗಾಯೆಚೊ; ಆಪುಣ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಜಿವಾಕ್ ಲಾಗುನ್ ಕೆದಿಂಚ್ ಹೆರಾಂಚೊ ಜೀವ್ ಕಾಡಿನಾ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚೊ. ಏಕ್ ಅಧಿಕಾರಾಕ್ ಕಶೆಂ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಫಾಯ್ದ್ಯಾಕ್ ಗಳ್ಸುಂಚೆಂ ಆನಿ ಹ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಕ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಸ್ವಾರ್ಥಾಕ್ ಸರಿ ಜಾವ್ನ್ ಚಲೊಂವ್ಚೆಂ, ಹ್ಯಾವಿಶಿಂ ನಿಯಾಳ್ಚೊ ತರ್ ದುಸ್ರೊ ಹಾಚೊ ವಿರೋದ್ ಕರ‍್ಚೊ ಆನಿ ಸದಾಂಕಾಳ್ ಸತಾಕ್ ಉಕ್ಲುನ್ ಧರ‍್ಚ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಚೊ.
ಕವಿತೆಚ್ಯಾ ಸುರ‍್ವಿಲ್ಯಾ ಕಡ್ವ್ಯಾಂತ್ ತೆಂ ಸತ್ ಮಾತ್ಶೆಂ ಕಾವ್ಜೆತಾ ಕಶೆಂ ದಿಸ್ತಾ, ಪುಣ್ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಜಳ್ತೆಂ ತಿಂತೆರ್ ನವಿ ಸಕತ್ ಆಪ್ಣಾವ್ನ್ ಅಖೇರಿಕ್ ಸರ್ವ್ ಧಯ್ರ್ ಘೆವ್ನ್ ’ಜಳಯಾ ಮ್ಹಾಕಾ’ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಫರ‍್ಮಾಣ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ತಾನಾ ಕವಿತೆಚ್ಯೆ ಸಕ್ತೆಚೊ ಅಂದಾಜ್ ಆಪ್ಸೊಚ್ ಜಾತಾ.
ಕವಿತೆಚ್ಯಾ ಸುರ‍್ವಿಲ್ಯಾ ಕಡ್ವ್ಯಾಂತ್ (ಪಯ್ಲ್ಯಾ ಚ್ಯಾರ್ ವೊಳಿಂನಿ) ಮನ್ಶಾ ಹಂಕಾರ್ ಶಾಸನಾಚೊ ಅಧಿಕಾರ್ ಘೆವ್ನ್ ಭವ್ಶಿಕ್ (Public) ಸುವಾತೆರ್ ಸತಾಕ್ ಫಟಿಂಚೊ ಲೇಪ್/ರೂಪ್ ದಿಂವ್ಚೆಂ ಪ್ರೇತನ್ ದಿಸುನ್ ಯೆತಾ.
ಉಪ್ರಾಂತ್ಲ್ಯಾ ವೊಳಿಂನಿ ಬಹಿಷ್ಕಾರ್ ಘಾಲ್ಲ್ಯಾ ಬರೊವ್ಪ್ಯಾನ್ ಜಳುಂಕ್ ವೆಚ್ಯಾ ಪುಸ್ತಕಾಂತ್ಲೆಂ ಬರಪ್ ಅಭ್ಯಾಸ್ ಕರ್ಚೆಂ ಶಾಸನಾಚಿ ವಿಕೃತ್ ಮನೋಗತ್ ಉತ್ರಾಯ್ತಾ.
ಅಖೇರಿಚೆ ವೊಳಿಂತ್ ಕವಿಚೆ ಮತಿಂತ್ ಖಂಚ್‌ಲ್ಲೆಂ ಸತ್ ಜಿವೆಂಚ್ ಆಸಾ; ಸತಾಕ್ ಮರಣ್ ನಾ, ದೆಕುನ್ ’ಮ್ಹಾಕಾ ಜಳಯಾ!’ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಫರ‍್ಮಾಣ್ ದಿತಾ. ಪುಣ್ ತಾಚ್ಯಾದಿಂ - ಹಾಂವೆಂ ಸದಾಂಚ್ ಸತ್ ಸಾಂಗ್ಲಾಂ ಪುಣ್ ತುಂ ಮ್ಹಾಕಾ ಎಕಾ ಫಟ್ಕಿರ‍್ಯಾಪರಿಂ ಲೆಕ್ತಾಯ್ - ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂನಿ ಜಳಯ್ತೆಲ್ಯಾಚ್ಯಾ ಮರುನ್ ಪಡ್ಲೆಲ್ಯಾ ಅಂತರ್‌ಮನಾಕ್ ಜಾಗೊಂವ್ಚೆಂ ಪ್ರೇತನ್ ಕರ್ತಾ. ಕವಿತೆಚೆ ಅಖೇರಿಚಿ ವೋಳ್ ’ಜಳಯಾ ಮ್ಹಾಕಾ!’ ಭೊವ್ಶಾ ಕವಿತೆಚ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಚೆ ಗುಂಡಾಯೆಚಿ ತಶೆಂಚ್ ಉಂಚಾಯೆಚಿ ಆಪುರ್ಬಾಯೆಚಿ ಗೊವಾಯ್ ದಿತಾ.
- ವಲ್ಲಿ ಕ್ವಾಡ್ರಸ್
सवारी 19
पुस्तक, सत आनी उजो
मूळ कविता:
जर्मन कवी: बर्टोल्ट ब्रॅक्ट
जिविता-मर्णाविशीं लवकीक नद्रेन पळेलें तर फकत ’येंवचें आनी वेचें’ आसुंयेता, पूण तात्वीक नद्रेन पळेलें तर जिवीत आनी मर्णाचे मूळ अर्थच वेगळेच कशे दिसतात. दरेक मनीस ह्या संवसारीं आपल्या जिणये काळांत ह्याच मिस्तेराच्या गोंदोळांत घुंवोन आसता. मर्णाच्या शेवोटाविशीं नियाळून आपलें जिवीत जियेवंक विसरता. पूण मर्णाच्या शेवोटाविशीं चिंतचो वेळ जर मनीस आपणाभितर तिळुंक सकतो आनी आपणा थंय जांवच्या मर्णांविशीं समजुंची श्याथी आपणावंक सकतो, तर एक जिवीत मात्र न्हय, त्या जिविताक लब्दोन आसच्या जायत्या जिवितांचेर भोव प्रभावीत पूण सकारात्मक परिणाम पडतो. इंगलिशांतल्या एक्ये सांगणेपरीं; "Death is not the greatest loss in life. The greatest loss is what dies inside us while we live" (जिवितांत मरण न्हय व्हरते लुक्साणेचें, बगर आमी जियेवन आसताना आमचेभितर जें कितें मरता तें).
पूण जेदनां मरण आनी तिंतेराविशीं तर्क/चर्चा केली तर थंयसर उबे जांवचे विचार भोव मार्मीक. जशें मलाला यूसफजायच्या उतरांनी सांगचें तर; "I believe the gun has no power because a gun can only kill, but a pen can give life": Malala Yousafzai (बंदूकेक सकत ना कित्याक ती फकत लगाड काडुंक सकता, पूण एक तिंतेर जिवीत दीवंक सकता - अशें हांव पात्येतां). पूण कोण मरण आनी विचारांक कशें घेता तें वेगळें प्रश्न. पूण एक महत्वाची संगत कोणेंय नेगार करुंक साध्य जायनातलें म्हळ्यार तिंतेराची सकत. ह्या संवसारांत कुरड्यांक उजवाड दिसना जायत, पूण उजवाड म्हळ्ळो आसा म्हळ्ळें गिन्यान आसता. तेचपरीं ह्या संवसाराक (WORLD) जागोंवची श्याथी सब्दांक (WORD) आसता म्हळ्ळी सोंपी जाणवाय दरेकल्याक ना तरी थोड्यांक तरी आसता. "The pen and the written word hold great deal of power " (एक तिंतेर आनी बरयिल्लें उतर व्हड प्रमाणांत सक्तेवंत).
इतीहास परत परत जियेता, जशें 1933च्या वर्सांत हिटलराच्या नाझिंनी ह्या सब्दांक आटापलेल्या पुस्तकांक जमो करून जळयिल्लें घडीत आख्ख्या संवसाराक एक विडंबन जशें दिसलें; जशें आपले सावळेक लगाड काडुंक व्हड तलवार काडलेलेपरीं. पूण हें घडीत जावन आतां (2023 इस्वेंत) 90 वर्सां सोंपतात, पूण जळयिल्लीं पुस्तकां जांव, जळयिल्ले मनीस जांव आज जीव आसचेनांत, पूण सकत धांपचें वा भेश्टांवच्याक प्रेतन करची विकृत मनोगत आजून आसा, दरेका देशांनी वेग-वेगळे रितिंनी, वेग-वेगळ्या प्रकारांनी जळोंवचें काम वेवस्तीत रितीन चलून आसा. चड पयस वेची गरज ना, फाटल्या थोड्या वर्सांनी आमच्या देशांत, आमच्या राज्यांत जाल्लीं/जावन आसचीं घडितां गोवाय दितीत. शासन, पद्वी, अधिकार सर्वांचो दुरुपेग करतेल्यां विरोध आवाज उटयिल्ल्यांचो आवाज बंध करचें काम चल्लां, चलता आनी चलून आसतेलें. पूण आजून जें कितें केदींच मरून पडनासताना जियेवन आसा आनी सदांकाळ जियेवन आसतलें, जावनासात जे सब्द; सताक परत परत उकलून धरचे. हीं तिंतेरां मोडूंक सकतीत पूण तींत न्हय म्हळ्ळें खरें.
हे परिगततेंत एक कवी कितें करता म्हण प्रश्न केलो तर, कवीथंय आसची सकत कितली म्हळ्ळें समजुंयेता. "Poets are the unacknowledged legislators of the world " (कवी ह्या संवसारांतले अमान्य शासक जावनासात) म्हळ्ळें आडूक सत मांदून घेवंक तयार नासच्यांनी ही कविता एक फावटीं चीत दीवन वाचुंक जाय. "To change the world you'll need a pen" ("संवसाराक बदलुंच्याक आसा तिंतेराची गर्ज") आनी एक खरो कवी केदनांय कविता म्हळ्यार उतरांचे सजोवणेच्या खेळाचो माहीर खेळघाडी मात्र म्हळ्ळ्या चिंतपा थावन, वा उतरांचे सजोवणेचे कलेंत प्राविण्यता जोडललो म्हळ्ळ्या चिंतपा थावन भायर येवन उतरां फाटीं लिपलेल्या अर्थांक मुकार हाडता, जिविता फाटल्यान आसच्या मर्णांक तशेंच मर्णा पोंदा चिर्डुंच्या जिवितांक मुकार हाडता. ही कला पुस्तकांनी वाचून हाडची न्हय, बगर आपल्या अंतरमनांत (कोशेडदांत) तिळून समजुंक सकची.
बेर्टोल्ट (Eugen Bertolt Friedrich Brecht) ब्रॅक्टाच्यो कविता ते दिशेन मयला फातोर देकून संवसाराच्या वेग-वेगळ्या देशांनी आजून हाच्या कवितेंचेर अभ्यास करतात. मूळ जर्मन भाशेंत 1945 इस्वेंत बरयिल्ली Die Bücherverbrennung कविता अशी आसा;
Die Bücherverbrennung
'Als das Regime befahl,
Bücher mit schädlichem Wissen
Öffentlich zu verbrennen,
und allenthalben Ochsen gezwungen,
Karren mit Büchern
Zu den Scheiterhaufen zu ziehen,
entdeckte ein verjagter Dichter,
einer der Besten,
die Liste der Verbrannten studierend,
entsetzt,
dass seine Bücher vergessen waren.
Er eilet zum Schreibtisch,
zornbeflügelt, und schrieb einen Brief an die Machthaber.
Verbrennt mich, schrieb er mit fliegender Feder,
Verbrennt mich!
Tut mir das nicht an!
Lasst mich nicht übrig!
Hab ich nicht immer die Wahrheit berichtet
In meinen Büchern?
Und jetzt, werd ich von euch wie ein Lügner behandelt!
Ich befehle euch:
Verbrennt mich!
ह्ये कवितेचें इंगलीश तर्जण अशें करुंयेता;
The Burning of The Books
'When the Regime
commanded the unlawful books to be burned,
teams of dull oxen hauled huge cartloads to the bonfires.
Then a banished writer, one of the best,
scanning the list of excommunicated texts,
became enraged: he'd been excluded!
He rushed to his desk, full of contemptuous wrath,
to write fierce letters to the morons in power
Burn me! he wrote with his blazing pen
Haven't I always reported the truth?
Now here you are, treating me like a liar!
Burn me!'
ह्ये कवितेचें कोंकणी तर्जण;
पुस्तकां जळोंवचीं
"जेदनां शाशनान
कानुनां भायलीं पुस्तकां
जळोवंक आदेश दितां -
निश्शक्त बोयलांच्या भिर्यान
वज्यांचो भरो व्हावयलो - तेन्नां
बहिष्कार घाल्लो, तरी उत्तम बरोवपी -
उडयिल्ल्या पुस्तकांतल्या बरपांचेर
दीष्ट चरोवन
उचांबळ जालो - ताका भायर दवरल्लो!
तो आपल्या मेजालागीं धांवलो,
अवमानाचो क्रोध ताबेंत हाडुंक जायनासतां
अधिकाराचेर आसच्या अप्रबुद्ध मनशांक
खर शिटकावणेचीं कागदां बरोवंक.
म्हाका जळया! आपल्या जळत्या तिंतेरान
ताणे बरयलें.
हांवें केन्नांय सत सांगूंक ना?
आतां तुमी म्हाका फटकिरो थारायतात
जळया म्हाका!"
ही कविता वाचून गेल्लेपरींच एकेके वोळिंनी उब्यो केल्ल्यो सोंप्यो इमाज्यो साद्यो कश्यो दिसतीत. पूण एकेके इमाजें फाटल्यान लिपून आसच्या प्रतिमांक सोधलें तर थंय उदेंवचीं सताचीं रुपणीं वेग-वेगळ्या रुपाचीं.
ह्ये कवितेंत दोन वर्गा मधलो संघर्ष पळेव्येता; पयलो वर्ग शासनाचो, पद्वेदार लोकांचो तर दुसरो कलाकारांचो. हेंच आन्येका अर्थान सांगचें तर; पयलो वर्ग वागाचो; जो आपल्या जिविताचें हक्क हेरांचो जीव म्हळ्ळ्या चिंतपान जियेंवचो तर दुसरो वर्ग गायेचो; आपूण आपल्या जिवाक लागून केदींच हेरांचो जीव काडीना म्हळ्ळ्या चिंतपान जियेंवचो. एक अधिकाराक कशें आपल्या फायद्याक गळसुंचें आनी ह्या संवसाराक आपल्या स्वार्थाक सरी जावन चलोंवचें, ह्याविशीं नियाळचो तर दुसरो हाचो विरोध करचो आनी सदांकाळ सताक उकलून धरच्या चिंतपाचो.
कवितेच्या सुरविल्या कडव्यांत तें सत मातशें कावजेता कशें दिसता, पूण उपरांत जळतें तिंतेर नवी सकत आपणावन अखेरीक सर्व धयर घेवन ’जळया म्हाका’ म्हळ्ळें फर्माण दीवंक पावताना कवितेचे सकतेचो अंदाज आप्सोच जाता.
कवितेच्या सुरविल्या कडव्यांत (पयल्या च्यार वोळिंनी) मनशा हंकार शासनाचो अधिकार घेवन भवशीक (Public) सुवातेर सताक फटिंचो लेप/रूप दिंवचें प्रेतन दिसून येता.
उपरांतल्या वोळिंनी बहिष्कार घाल्ल्या बरोवप्यान जळुंक वेच्या पुस्तकांतलें बरप अभ्यास करचें शासनाची विकृत मनोगत उत्रायता.
अखेरिचे वोळींत कविचे मतींत खंचल्लें सत जिवेंच आसा; सताक मरण ना, देकून ’म्हाका जळया!’ म्हळ्ळें फर्माण दिता. पूण ताच्यादीं - हांवें सदांच सत सांगलां पूण तूं म्हाका एका फटकिर्यापरीं लेखताय - म्हळ्ळ्या उतरांनी जळयतेल्याच्या मरून पडलेल्या अंतरमनाक जागोंवचें प्रेतन करता. कवितेचे अखेरिची वोळ ’जळया म्हाका!’ भोवशा कवितेच्या चिंतपाचे गुंडायेची तशेंच उंचायेची आपुरबायेची गोवाय दिता.
- वल्ली क्वाड्रस
___________________________________________________________________________
ಸವಾರಿ 18: ಆರ‍್ಸೊ, ಕಾಳೊಕ್ ಆನಿ ತೋಂಡ್
ಸವಾರಿ 17: ವಾತ್, ಉಜ್ವಾಡ್ ಆನಿ ಫುಡಾರ್
ಸವಾರಿ 16: ಪಿಡಾ, ದೂಖ್ ಆನಿ ಸ್ಪೂರ್ತಿ
ಸವಾರಿ 15: ಬನಾವಟ್, ಜಿವಿತ್ ಆನಿ ಸಂತೊಸ್
ಸವಾರಿ 14: ಬದ್ಲಾವಣ್, ಜನಾಂಗ್ ಆನಿ ಉತ್ರೊಣ್
ಸವಾರಿ 13: ಬಾಂಯ್, ಲಾಟೊ ಆನಿ ಕಿಂಕ್ರಾಟ್
ಸವಾರಿ 12: ಜಿವಿತ್, ತಳೆಂ ಆನಿ ಉತ್ರೊಣ್
ಸವಾರಿ 11: ಸಂತೊಸ್, ದೂಖ್ ಆನಿ ಜಿಣ್ಯೆಲಿಸಾಂವಾಂ
ಸವಾರಿ 10: ಸಂಸಾರಾ ಭಿತರ್‍ಲೆ ಸಂಸಾರ್
ಸವಾರಿ 9: ಮಿಸ್ತೆರ್, ಸ್ವ-ಅವಲೋಕನ್ ಆನಿ ಉಜ್ವಾಡ್
ಸವಾರಿ 8: ಜೀವ್, ಜಿವಿತ್ ಆನಿ ಘಾತ್
ಸವಾರಿ 7: ಮತ್, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ್ ಆನಿ ಜಾಗ್
ಸವಾರಿ 6: ಕಾಳೊಕ್, ಉಜ್ವಾಡ್ ಆನಿ ಮನಿಸ್
ಸವಾರಿ 5: ಮುಖೊಟಿಂ, ಅಸ್ಲೀಯತ್ ಆನಿ ಜಿವಿತಾಪಯ್ಣ್
ಸವಾರಿ 4: ದೂಕ್, ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಆನಿ ಕವಿತಾ
ಸವಾರಿ 3: ಆಶಾ, ಕವಿ ಆನಿ ಸವಾರಿ
ಸವಾರಿ 2: ಸಂಘರ್ಶ್, ಜಿವಿತ್ ಆನಿ ಕವಿತಾ
ಸವಾರಿ 1: ನವೆಂ ಚಿಂತಪ್, ನವೊ ದಿಶ್ಟಾವೊ