ನವೊ ಗಾಂಚ್
ಬಂದೂಕೆಚ್ಯಾ ಆವಾಜಾಂಮದೆಂಯ್ ಆಯ್ಕಲ್ಲ್ಯೊ ಉಡಿಯೊ- ಜೆಸ್ಲಾವ್ ಮಿಲೋಜ್
"ಎಕಾ ಕುಡಾಂತ್ ಜಮ್‍ಲ್ಲೆ ಮನೀಸ್
ಸರ್ವಾನುಮತಿನ್ ಶಿಂತ್ರ್ಯಾಳೆಂ ಮೌನ್
ಪಾಳುನ್ ಆಸ್ತಾನಾ
ಏಕ್ ಸತ್ತಿ ಉತರ್
ಪಿಸ್ತುಲೆಚ್ಯಾ ಗುಳ್ಯಾಬರಿ ಆವಾಜ್ತಾ!"
ಹ್ಯಾ ಪಾಂಚ್ ವೊಳಿಂಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಜನೆಲಾಂತ್ ಸಬಾರ್ ಅರ್ಥಾಂಚಿಂ ಕಿರ್ಣಾಂ ಝಳ್ಕತಾತ್. ಚ್ಯಾರ್ ವಣದಿಂ ಮದೆಂ ಚಾರ್ ಚವ್ಗ್ ಎಕಾಮೆಕಾ ಉತ್ರಾಂ ಉತ್ರಾಂನಿ ಶಿಂತ್ರ್ಯೊ ಕರುನ್ ಕೊಣಾಕ್ ತರೀ ಅನ್ಯಾಯ್ ಕರುಂಕ್ ವಾ ಸಮಾಜೆಚಿ ಭಲಾಯ್ಕಿ ಭಿಗಡ್ಚೆ ತಸಲಿಂ ಯೆವ್ಜಣ್ಯೊ ಘಾಲ್ತಿತ್. ವಾ ಉಗ್ತ್ಯಾ ಬಜಾರಾಂತ್ ಚಾಡಿಯೊ ಸಾಂಗೊನ್ ಕೊಣಾಯ್ಕಿ ಸವಾಯ್ ಕರ್‍ತಿತ್. ಪೂಣ್ ಹೆಂ ಕಸಲೆಂ "ಶಿಂತ್ರ್ಯಾಳೆಂ ಮೌನ್?". ಬೋವ್ಶ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂ ಉತ್ರಾಂನಿ (ಭಾಶಣಾಂನಿ?) ಸಮಾಜ್ ಅನ್ಯಾಯಾಕ್ ಬಲಿ ಜಾತಾನಾ ತ್ಯಾವಿಶಿಂ ಮೊನೊ ನ್ಹಯ್ ಆಸಲ್ಲ್ಯಾಕ್, ಆಪ್ಣಾಚ್ಯಾ ಸ್ವಾರ್ಥಾಖಾತಿರ್ ಜೊಕ್ತೊ ಆವಾಜ್ ಉಟಯ್ನಾತಲ್ಲ್ಯಾವಿಶಿಂ ಸಾಂಗ್ತಾ ಕಾಂಯ್ ಕವಿ? ಕಾಂಯ್ ಆವಾಜ್ ಉಟಯ್ಲ್ಯಾರ್ ಆಪ್ಣಾಚೊ ಗಳೊ ಕಾಪ್ತಿತ್ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಭಿವ್ಕುಂರ್‍ಯಾಂ ಮದೆಂಯ್ ಏಕ್‍ಚ್ ಏಕ್ ಸತ್ತಿ ಉತರ್ ಪಿಸ್ತುಲೆಂತ್ಲ್ಯಾ ಗಳ್ಯಾಥಾವ್ನ್ ಉಸ್ಳಂವ್ಚ್ಯಾ ಗುಳ್ಯಾಬರಿ ಆಯ್ಕೊಂವ್ಚೆಂ ತೆಂ ಖರೆಂಚ್. ಆಸೊಂ, ಹ್ಯಾ ವಿಶಿಂ ಹಾಂವ್ ಆತಾಂ ಚಡ್ ಬರಂವ್ಕ್ ವಚನಾ; ಪೂಣ್ ಹ್ಯಾ ಲೇಖನಾಚೊ ಉದ್ದೇಶ್ ವಯ್ಲಿಂ ಉತ್ರಾಂ ಲಿಕ್‍ಲ್ಲೊ, ಸಂಸ್ರಾಚ್ಯಾ ದೋನ್ ಮ್ಹಾಝುಜಾಂನಿ ಫುಟ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಬೊಮಾಂಮಧೆಂಯ್ ಕಾಳ್ಜಾ ಉಡಿಯಾಂಚೊ ಆವಾಜ್ ಆಯ್ಕಶೆಂ ಕೆಲ್ಲೊ ಪೊಲಿಶ್ ಕವಿ ಜೆಸ್ಲಾವ್ ಮಿಲೋಜ್!
ಜೆಸ್ಲಾವ್ ಮಿಲೋಜ್ ಜಲ್ಮಲ್ಲೊ 1911 ಇಸ್ವೆಚ್ಯಾ ಜೂನ್ 30 ತಾರಿಕೆರ್, ಯುರೊಪಾಚ್ಯಾ ಲಿಥುವೇನಿಯಾಂತ್. ತಾಚೊ ಬಾಪಯ್ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಮಿಲೋಜ್ ಇಜ್ನೆರ್ ಆನಿ ಆವಯ್ ವೆರೋನಿಕಾ ಎಕಾ ಪ್ರತಿಶ್ಟಿತ್ ಕುಟ್ಮಾಂತ್ಲಿಂ. ಮಿಲೋಜಾಚೆಂ ಮುಳಾವೆಂ ಶಿಕಪ್ ಹ್ಯಾಚ್ ದೆಶಾಚ್ಯಾ ವಿಲ್ನಾ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಗಾಂವಾಂತ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ. ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಲಿಥುವೇನಿಯಾ ಗಾಂವ್ ರಶಿಯಾಚ್ಯಾ "ಝಾರ್" ಕುಳಿಯೆಚ್ಯಾ ಧಗ್ದವ್ಣೆಕ್ ಸಾಂಪ್ಡೊನ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲೊ. ಪಯ್ಲ್ಯಾ ಮ್ಹಾಝುಜಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಮಿಲೋಜಾಚ್ಯಾ ಬಾಪಾಯ್ಕ್ ಹ್ಯಾಚ್ "ಝಾರ್" ಸಯ್ನಾಂತ್ ಇಜ್ನೆರ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್ ಕರಿಜೆ ಪಡ್ಲೆಂ. ಥಂಯ್ ಹಾಂಗಾ ಝುಜಾ ಪ್ರದೇಶಾಂನಿ ಸಯ್ನಾಸವೆಂ ವಚೊನ್ ಸಾಂಕೊವ್ ಬಾಂದ್ಚೆ, ರಸ್ತೆ ಕರ್‍ಚೆ, ಕೊಟಿಂ ಬಳ್ವಂತ್ ಕರ್‍ಚಿಂ - ಅಸಲಿಂ ಜೀವ್ ರಿಸ್ಕೆರ್ ಘಾಲ್ಚಿಂ ಕಾಮಾಂ. ರಾವೊಂಕ್ ಸಾರ್ಕ್ ಠಿಕಾಣೊ ನಾ. ಹ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ತಾಚೆ ಸವೆಂ ಪೂತ್ ಮಿಲೋಜ್ ಆನಿ ಬಾಯ್ಲೆನೀ ತಾಚೆ ವಾಟೆರ್ ಸಾಂಗಾತ್ ದೀಂವ್ಕ್ ಪಡ್ಲೆಂ. ಬೋವ್ಶ್ಯಾ ಹ್ಯಾಚ್ ಕಾಳಾರ್ ನೆಂಟ್ಯಾ ಮಿಲೋಜಾಚ್ಯಾ ಕಾನಾಂನಿ ರಿಗ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಬಂದೂಕೆ ನಳಿಯಾಂಚ್ಯಾ ಆವಾಜಾನ್, ದೆಖ್‌ಲ್ಲ್ಯಾ ವಳ್ವಳ್ಯಾನ್‍ಚ್ ಫುಡೆಂ ತಾಕಾ ಮನ್ಶಾಪಣಾಚ್ಯಾ ಕಾಳ್ಜಾ ಉಡಿಯಾಂಕ್ ಉಕಲ್ನ್ ಧರಿಶೆಂ ಕೆಲೆಂ ಕೊಣ್ಣಾ.
ಮಿಲೋಜಾನ್ ಆಪ್ಣೆ ಇಸ್ಕೊಲಾಕ್ ವೆಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರಚ್ ಕವಿತಾ ಬರಂವ್ಕ್ ಸುರ್ವಾತಲ್ಲಿ. ತಾಚಿ ಪಯ್ಲಿ ಕವಿತಾ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲ್ಲಿ ಪೋಲೆಂಡಾಚ್ಯಾ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಮ್ಯಾಗಜಿನಾಂತ್, 1930 ಇಸ್ವೆಂತ್. ಥೊಡ್ಯಾ ತೆಂಪಾಖಾತಿರ್ ಪ್ಯಾರಿಸಾಕ್ ಪಾವ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಮಿಲೋಜಾಕ್ ತಾಚೊ ದಾಯ್ಜಿ, ಪ್ರ್ಹೆಂಚ್ ಕವಿ ಓಸ್ಕರ್ ಮಿಲೋಜಾಚಿ ಭೆಟ್ ಜಾಲಿ ಆನಿ ಹಿ ದಾಯ್ಜಿಚಿ ಭೆಟ್ ಆನಿ ಒಳೊಕ್ ಜೆಸ್ಲಾವ್ ಮಿಲೋಜಾಚೆರ್ ಬಾರಿಚ್ ಪ್ರಭಾವ್ ಘಾಲುಂಕ್ ಪಡ್ಲಿ. ಥೊಡ್ಯಾ ತರ್ನ್ಯಾ ಕವಿಂಸಂಗಿಂ ಮೆಳೊನ್ "ಜಾಗರಿ" ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಏಕ್ ಕವಿಂಚೊ ಸಂಘ್ ರಚ್ಲೊ. 1933 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಆಪ್ಲೊ ಪಯ್ಲೊ ಕವಿತಾ ಜಮೊ ಪರ್ಗಟುನ್ ತಾಕಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯ್ ಲಾಬ್ಲಿ. 1936 ಇಸ್ವೆಂತ್ ದುಸ್ರೊ ಕವಿತಾ ಪುಂಜೊ "ದಿ ತ್ರೀ ವಿಂಟರ್ಸ್" ಪರ್ಗಟ್ಲೊ.
ಭೊಗ್ಣಾಂ ವಾ ಚಿಂತ್ಪಾಂ ಹರ್ಯೆಕ್ಲ್ಯಾಕ್ ಆಸ್ತಾತ್. ಪೂಣ್ ತಿಂ ಭಾಯ್ರ್ ಘಾಲುಂಕ್ ಜಾಯ್ ತ್ಯೊ ವಾಟೊ ಆಮಿ ವಿಂಚಿಜೆ ಪಡ್ತಾತ್. ಲ್ಹಾನ್‍ಪಣಾರ್ ಮೆಸ್ತ್ರಿ ವಾ ಮೆಸ್ತ್ರಿಣ್ ಆಮ್ಚೆ ಹಾತ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಹಾತಾಂತ್ ಧರುನ್ ಅಕ್ಶರಾಂ ಫುಲಂವ್ಕ್, ಅಕ್ಶರಾಂಚಿ ವೊಳಕ್ ಧರುಂಕ್ ಶಿಕಯ್ತಾತ್. ಹೆಂ ಏಕ್ ಮಹತ್ವಾಚೆಂ ಘಡಿತ್ ತರೀ ಹೆಂ ಹೆರಾಂನಿ ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಒಳ್ಕೊಂಕ್ ಮಾತ್ರ್. ಮುಕಾರ್ ಆಪ್ಣೆಂಚ್ ಕಾಂಯ್ ಸೃಜನಾತ್ಮಕ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಬರಯ್ಜೆ ತರ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಆಮ್ಚೆ ಪ್ರತಿಭೆನ್ ಸಾಂಗಾತ್ ದೀಜೆ ಪಡ್ತಾ. ಹ್ಯಾ ವೆಳಾ ಆಮಿ ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಖಂಯ್ಚ್ಯಾ ಮಟ್ಟಾರ್ ಆಸಾ ಮ್ಹಣ್ ಪಾರ್ಕುಂಕ್ ಜಾಯ್ ಆಸ್ಚೆಂ ಪ್ರಭುದ್ಧ್‌ಪಣ್ ಆಪ್ಣಾಂವ್ಕ್ ಆಮಿ ಹೆರ್ ಸೃಜನಾತ್ಮಾಕ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ವಾಚಿಜೆ ಪಡ್ತಾ. ಆನಿ ಹ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಆಮಿ ವಾಚ್ಚೆ ಫಕತ್ ಅಕ್ಶರಾಂಚಿ ಒಳೊಕ್ ಧರುಂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಂಯ್ ಬಗರ್ ತಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಕಾವ್ಯಾಚಿ, ತ್ಯಾ ಎಕಾ ವಿಶೇಸ್ ಸಕ್ತೆಚಿ ಒಳೊಕ್ ಧರುಂಕ್ ಆನಿ ಭೊಗುಂಕ್. ತಾಂತುಂ ಆಮ್ಕಾಂಚ್ ಹೊಗ್ಡಾವ್ನ್ ಘೆಂವ್ಕ್ ವಾ ಆಮಿ ಆಮ್ಚಿಚ್ ಒಳೊಕ್ ಧರುಂಕ್. ಬುಕಾವಿಶ್ಯಾಂತ್ ಭುಕೆಲ್ಲೆ ವಾಳಯೆಬರಿ ಹ್ಯಾ ಪಾನಾಚೊ ಇತ್ಲೊ ಜಾಗೊ ಹಾಂವೆಂ ಖಾಂವ್ಕ್ ಕಾರಣ್ ಮಿಲೋಜಾಕ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲಿ ಬುಕಾಂಚಿ ವೋಡ್. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಲ್ಹಾನ್‍ಪಣಾಲ್ಯಾ ವಾಚ್ಪಾವಿಶಿಂ ಫುಡೆಂ, ಆಪ್ಲೆ ಜಿಣಿಯೆಚ್ಯಾ ಪಿಕೆ ಪಿರಾಯೆರ್ ತಾಣೆಂ ಎಕಾ ಪ್ರತಿಶ್ಟಿತ್ ಪತ್ರಾಕ್ ದಿಲ್ಲ್ಯಾ ಸಂದರ್ಶನಾಂತ್ ಅಶೆಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ-
"ರೇಡಿಯೋ, ಟೆಲಿವಿಶನ್ ಆನಿ ಫಿಲ್ಮಾಂ- ನಾತ್ಲೊ ಸಂಸಾರ್ ಏಕ್ ಘಡಿ ಚಿಂತುನ್ ಪಳಯಾ. ಅಸಲ್ಯಾಚ್ ಸಂಸಾರಾಂತ್ ಮ್ಹಜೆಂ ಲ್ಹಾನ್‍ಪಣ್ ಖರ್ಚಿಲ್ಲೆಂ ಹಾಂವೆಂ. ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಆಯ್ಚೆ ಪ್ರಾಸ್ ಬುಕಾಂಚೊ ಪ್ರಭಾವ್ ಚಡ್ ಆಸ್ಲೊ. ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಆಬಾಚೆ ಲಾಯ್‌ಬ್ರೆರಿ ಥಾವ್ನ್ ಹಾಂವೆಂ ಮಸ್ತು ಜೊಡ್ಲಾಂ. ತಾಂತುಂ ಎಕ್ಣುಸಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಥಾವ್ನ್ ಆಯಿಲ್ಲೆ ಬೂಕ್ ಆಸ್ಲೆ. ತಾಂತುಂ ಆಸ್‍ಲ್ಲೊ ಅಟ್ಲಾಸ್ ಬೂಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಉಪ್ಕಾರಾಕ್ ಪಡನಾತ್ಲೊ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಆಫ್ರಿಕಾಚ್ಯಾ ಮದ್ಘಾತ್ ಏಕ್ ವ್ಹಡ್ ಸಯ್ತ್ ಧವೆಂ ಖತ್ ಆಸ್ಲೆಂ. ಲ್ಹಾನ್‍ಪಣಾರ್ ಹಾಂವ್ ಅಮೆರಿಕಾನ್ ಆಯ್ಕನಾತ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ತೋಮಸ್ ಮೆಯ್ನೆಚೆ ಭುರ್ಗ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಸಾಹಿತ್ಯಾಚೆ ಬೂಕ್ ವಾಚ್ತಲೊಂ. ರೂಕ್ ಝಾಡಾಂ, ಮೊನ್ಜಾತ್ಯೊ ಅನಿ ಸುಕ್ಣಿಂ ಸಾವ್ಜಾಂ ಅಶೆಂ ಪೂರಾಯ್ ತಾಚ್ಯಾ ಬುಕಾಂನಿ ಭರೊನ್ ಗೆಲ್ಲಿಂ. ಅಸಲ್ಯಾ ಬುಕಾಂನಿ ಮ್ಹಜೆರ್ ಜಾಯ್ತೊ ಪ್ರಭಾವ್ ಘಾಲಾ. ಲ್ಹಾನ್‍ಪಣಾಚೆಂ ವಾಚಪ್ ಆನಿ ಉಪ್ರಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಪ್ರಭುದ್ಧ್ ವಾಚ್ಪಾಮದೆಂ ಏಕ್ ಗೀಟ್ ವೊಡುನ್ ಪ್ರತ್ಯೇಕ್ ಕರುಂಕ್ ಮ್ಹಜ್ಯಾನ್ ಜಾಯ್ನಾ".
ಕಿಂಗ್ ಸ್ತೆಫಾನ್ ಬಾಟೊರಿ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಥಾವ್ನ್ ಕಾನೂನಾಂತ್ ಪದ್ವೆ ಶಿಕಪ್ ಜೊಡ್‍ಲ್ಲೊ ಮಿಲೋಜ್ ಫೆಲ್ಲೋಶಿಪಾ ತರ್ಫೆನ್ ಪರತ್ ಪ್ಯಾರಿಸಾಕ್ ಪಾವೊನ್ ರೇಡಿಯೋ ’ವಿಲ್ನೋ’ಂತ್ ಕಮೆಂಟ್ರೇಟರ್ ಜಾವ್ನ್ ವಾವ್ರ್ ಕರಿಲಾಗ್ಲೊ. ಲಿಥುವೇನಿಯಾವಿಶಿಂ ಹುಸ್ಕೊ ದಾಕವ್ನ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಧಾವ್ಯಾ ಚಿಂತ್ಪಾಚ್ಯಾ ಅಭಿವೆಕ್ತಿಖಾತಿರ್ ತಾಕಾ ಥಂಯ್ ಥಾವ್ನ್ ಅಧಿಕಾರಿಂನಿ ನಿಕ್ಳಾಯ್ಲೊ. ಉಪ್ರಾಂತ್ ವಾರ್ಸಾವಾಕ್ ಪಾವ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಥೊಡೊ ತೇಂಪ್ ಪೋಲಿಶ್ ರೇಡಿಯೋಂತ್ ವಾವ್ರ್ ಕೆಲೊ. ತೆದಾಳಾಚ್ ದುಸ್ರೆಂ ಮ್ಹಾಝುಜ್ ಸುರು ಜಾಲೆಂ. ಜೀವ್ ಹಾತಾತ್ ಧರುನ್ ಜಿಯೆಂವ್ಚೆ ತೆ ದೀಸ್ ನಾಝಿ ಸರ್ಕಾರಾಚ್ಯಾ ಕ್ರೂರ್ ಆಡಳ್ತ್ಯಾಮದೆಂ ಪಾಶಾರ್ ಕೆಲೆ. ತಶೆಂ ಮ್ಹಣ್ ತೊ ಕಾಂಯ್ ವೊಗೊ ರಾವೊಂಕ್ ನಾ. ಲಿಪೊನ್ ಬಸಜೆ ಪಡ್ಲೆಂ ತರೀ ತಾಣೆಂ "ಶಿಂತ್ರ್ಯಾಳೆಂ ಮೌನ್" ಪಾಳುಂಕ್ ನಾ. ಭೂಗತ್ ಪ್ರೆಸ್ಸಾಂನಿ ವಾವ್ರುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಂಯ್ ನಾಝಿಂಚ್ಯಾ ದಾವ್ಲೆಂಥಾವ್ನ್ ಥೊಡ್ಯಾ ಜುದೆವಾಂಕ್ ಸುಟ್ಕಾ ದೀಂವ್ಕಯ್ ಪ್ರೇತನ್ ಕರಿಲಾಗ್ಲೊ. ಹ್ಯಾಚ್ ವೆಳಾ ನಾಝೀ ಹಿಂಸಾಚಾರಾಕ್ ವಿರೋದ್ ಕರ್‍ಚೆಂ "ಏಕ್ ಸಲ್ವನಾತ್ಲೆಂ ಗೀತ್" ಭೂಗತ್ ಪ್ರೆಸ್ಸಾಂತ್‍ಚ್ ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲೆಂ. ಹ್ಯಾ ಕಟೀಣ್ ಕಾಳಾರ್ ಜೊಡ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಅನ್ಭೊಗಾಚೆಂ ಫಳ್ ಜಾವ್ನ್ ಝುಜ್ ಸಂಪ್ಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಫಾಯ್ಸ್ ಜಾಲ್ಲಿ ತಾಚಿ ಕೃತಿ "ರೆಸ್ಕ್ಯೂ" ಸಗ್ಳ್ಯಾಂನಿ ನಾಂವಾಡ್ಲಿ.
1946 ಥಾವ್ನ್ 1951 ಇಸ್ವೆ ಪರ್ಯಾಂತ್ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ತಶೆಂ ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ನಾಂತ್ ಪೋಲಿಶ್ ಸರ್ಕಾರಾಚೊ ಸಾಂಸ್ಕ್ರತಿಕ್ ಅದಿಕಾರಿ ಜಾವ್ನ್ ವಾವುರ್ಲಲೊ ಮಿಲೋಜ್, ಉಪ್ರಾಂತ್ ಪೊಲೆಂಡಾಚಿಂ ಸರ್ವ್ ನಾತಿಂ ತುಟವ್ನ್ 1960 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಪನ್ನಾಸಾವೆ ಪಿರಾಯೆರ್ ಆಮೆರಿಕಾ ಪಾವ್ಲೊ. ಹ್ಯಾ ಧಾ ವರ್ಸಾಂನಿ ತಾಚ್ಯೊ ಬೋವ್ ಮೊಲಾಧಿಕ್ ೩ ಕೃತಿಯೊ "ಇಸಾ ವ್ಯಾಲಿ", "ಸೀಜರ್ ಒಫ್ ಪವರ್" (ಕಾದಂಬರಿಯೊ) ಆನಿ "ದಿ ಕ್ಯಾಪ್ಟಿವ್ ಮೈಂಡ್" (ವೈಚಾರಿಕ್) ಪರ್ಗಟ್ ಜಾಲೆ. 1970 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಅಮೆರಿಕಾಚೊ ನಾಗರಿಕ್ ಜಾಲ್ಲೊ ಮಿಲೋಜ್, ಬರ್ಕ್ಲೀಚ್ಯಾ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಂತ್ ಸ್ಲ್ಯಾವಿಕ್ ಭಾಶೆಂಚ್ಯಾ ವಿಭಾಗಾಂತ್ ಪೊಲಿಶ್ ಭಾಶೆಚೊ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಜಾವ್ನ್ ಶಿಕೊಂವ್ಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ. ಥಂಯ್ ಹಾಂಗಾ ಮ್ಹಣ್ ಭೊವೊನ್‍ಚ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ಕವಿಜಿವಾನ್ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಹಳೂ ಪಾಳಾಂ ರೊಂಬೊಂವ್ಕ್ ಸುರ್ವಾತ್ಲಿಂ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಂಯ್ ಹಾಂಗಾಥಾವ್ನಚ್ ತಾಚ್ಯಾ ಕವಿತೆಚ್ಯಾ ಫುಲಾಂಚೊ ಪರ್ಮಳ್ ಸಗ್ಳ್ಯಾನಿತ್ಲ್ಯಾನ್ ಪಾಚಾರುಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ.
1977 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಮಿಚಿಗನ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಥಾವ್ನ್ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಆಪ್ಣಾಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಮಿಲೋಜಾಕ್ 1978 ಇಸ್ವೆಂತ್ ನ್ಯೂಸ್ಟರ್ಡ್ ಅಂತರಾಶ್ಟ್ರೀಯ್ ಪುರಾಸ್ಕಾರ್ ಫಾವೊ ಜಾಲೊ. ಆನಿ 1980 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಪ್ರತಿಶ್ಟಿತ್ ನೊಬೆಲ್ ಪುರಾಸ್ಕಾರ್ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಆಪ್ಣಾಚ್ಯಾ ನಾಂವಾರ್ ಕರುನ್ ಘೆತ್ಲೊ. 1989 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಯು.ಎಸ್. ನೇಶನಲ್ ಮೆಡಲ್ ಆಪ್ಣಾಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ನೊಬೆಲ್ ಕವಿಕ್ ಹಾರ್ವಾರ್ಡ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಥಾವ್ನೀ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಮೆಳ್ಳಿ.
ಇತ್ಲೆಂ ಬರಯ್ತಾನಾ ಮಿಲೋಜಾಕ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಮಾಂಯ್‍ಭಾಶೆಚ್ಯಾ ಮೊಗಾವಿಶಿಂ ಇಲ್ಲೆಂ ತರೀ ಬರಯ್ಜೆಚ್. ಇಂಗ್ಲೆಜ್, ಫ್ರೆಂಚ್, ರಶ್ಯನ್, ಗ್ರೀಕ್, ಹಿಬ್ರೂ ಅಶ್ಯೊ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಭಾಸೊ ಕಳಿತ್ ಆಸ್ಲ್ಯಾರೀ ಮಿಲೋಜಾನ್ ವಿಂಚ್‍ಲ್ಲಿ ಭಾಸ್ ಆನಿ ಆಪ್ಣೆಂ ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಪೂರಾಯ್ ಆಪ್ಲಿ ಮಾಂಯ್‍ಭಾಸ್ ಪೊಲಿಶಾಂತ್. ತೇಂಯ್ ಪೊಲೆಂಡ್ ದೆಶಾನ್ ತಾಕಾ ಗಡಿಪಾರ್ ಕೆಲ್ಯಾರೀ, ತಾಚ್ಯಾ ಸಾಹಿತ್ಯಾಕ್ ಥಂಯ್ಸರ್ ಬ್ಯಾನ್ ಕೆಲ್ಯಾರೀ...ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಆವ್ಕಾಂತ್ಲೊ ಚಡ್ ವೇಳ್ ಹೆರ್ ದೆಶಾಂಚ್ಯಾ ಮಾತಿಯೆಂತ್ ಜರಯ್ಲ್ಯಾರೀ, ಅಮೆರಿಕಾಚ್ಯಾ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ತಸಲ್ಯಾ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಂತ್ ಆಸ್ಲ್ಯಾರೀ... 1973 ಇಸ್ವೆ ಪರ್ಯಾಂತೀ ತಾಚ್ಯೊ ವಿಂಚ್ಣಾರ್ ಕವಿತಾ ಇಂಗ್ಲೆಜ್ ಭಾಶೆಕ್ ತರ್ಜುಮೊ ಜಾಂವ್ಕ್ ನಾತ್ಲ್ಯೊ."ಹಾಂವ್ ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಮಾಂಯ್‍ಭಾಶೆಂತ್ ಬರಂವ್ಕ್ ಕಾರಣ್ ಕಿತೆಂ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್, ಹಾಂವ್ ಮ್ಹಜ್ಯಾ ಲ್ಹಾನ್‍ಪಣಾಚ್ಯಾ ಭಾಶೆಂತ್ ಬರಯ್ತಾನಾ ಮಾತ್ರ್ ಮ್ಹಾಕಾ ತಿಚೆರ್ ನಿಯಂತ್ರಣ್ ದವರ್ನ್ ಜಾಯ್ ತಶಿ ಮೊಳುಂಕ್ ಕಳ್ತಾ ಮ್ಹಣ್ ಹಾಂವ್ ಚಿಂತಾಂ" ಅಶೆಂ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ದೆಶಾಕ್ ಪಾಟಿಂ ಪಾಂಯ್ ತೆಂಕ್‍ಲ್ಲೊಚ್ ತೀಸ್ ವರ್ಸಾಂ ಉಪ್ರಾಂತ್! ಆನಿ ತೇಂಯ್ ತಾಣೆಂ ಜಲ್ಮಲ್ಲ್ಯಾ ಗಾಂವಾಂತ್ ಪರತ್ ಪಾವ್ಲಾಂ ಫುಲಯಿಲ್ಲಿಂ ಬರೋಬ್ಬರ್ 52 ವರ್ಸಾಂ ಉಪ್ರಾಂತ್!
ಸಂಸಾರ್ ಭರ್ ಕಾವ್ಯಾಚೊ ಪರ್ಮಳ್ ವ್ಹಾಳಯ್ತೆಲ್ಯಾ ಮಿಲೋಜಾಕ್ ತಾಚ್ಯಾ ದೆಶಾನ್ ಮಾತ್ರ್ ವೋಂಯ್ ಘಾಲ್ಲಿ. ಪೂಣ್ ನೊಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕಾರ್ ಆಪ್ಣಾಯ್ಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಹೆ ವೋಂಯೆಕ್ ಆಕ್ಕಾಡೆ ಉದೆಲ್ಲ್ಯಾನ್ 1981 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಪೋಲೆಂಡಾಕ್ ಭೆಟ್ ದಿಲ್ಲಿ. ಉಪ್ರಾಂತ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಜಲ್ಮಾಗಾಂವಾ ಲಾಗ್ಸಾರ್ ಕ್ರಾಕೊವ್ ಮ್ಹಳ್ಲ್ಯಾಕಡೆ ಘರ್ ಕೆಲೆಂ. ಹಾಚೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಬರ್ಕ್ಲೀ ಆನಿ ಕ್ರಾಕೊವಾ ಮದೆಂ ತಾಚಿ ವಸ್ತಿ ವಾಂಟೆ ಜಾಲಿ.
ಚಡ್ ಉಣೆಂ 12 ಕವಿತಾ ಪುಂಜೆ, ಕಾದಂಬರಿಯೊ ನ್ಹಂಯ್ ಆಸ್ತಾಂ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಮಿಲ್ಟನ್, ಬೋದಿಲೇರ್, ಶೇಕ್ಸ್‍ಪಿಯರ್, ವಾಲ್ಟ್ ವಿಟ್ಮೆನ್, ಟಿ ಎಸ್. ಏಲಿಯೆಟ್, ಕಾರ್ಲ್ ಸ್ಯಾಂಡ್ ಬರ್ಗ್ ಅಶೆಂ ಜಾಯ್ತ್ಯಾಂಚೊ ಕೃತಿಯೊ ಆಪ್ಲಿ ಮಾಂಯ್ ಭಾಸ್ ಪೊಲಿಶಾಕ್ ಅನುವಾದ್ ಕೆಲ್ಯಾತ್. ಆಪ್ಲ್ಯಾ ತರ್ನಾಟ್ಪಣಾರ್ ವೈಚಾರಿಕ್, ನಾಸ್ತಿಕ್‍ಪಣಾತೆವ್ಶಿಂ ಲಕ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಧರ್ಮಾಕ್ ಲಬ್ದೊನ್ ಬಾಯ್ಬಲಾಚೆ ಥೊಡೆ ವಾಂಟೆಯ್ ಪೊಲಿಶ್ ಭಾಶೆಕ್ ತರ್ಜುಮೊ ಕೆಲ್ಯಾತ್. ಅಶೆಂ ಮ್ಹಣ್ತಾನಾ ತಾಣೆಂ ಸಂದರ್ಶನಾಂತ್ ಸಾಂಗ್‍ಲ್ಲಿ ಏಕ್ ಗಜಾಲ್ ಹಾಂಗಾ ಉಲ್ಲೇಕ್ ಕರ್ಚಿ ಬರಿ ಮ್ಹಣ್ ದಿಸ್ತಾ. ಮಿಲೋಜಾಚ್ಯಾ ಕಾವ್ಯಾವಿಶಿಂ ಕಮೆಂಟ್ ಕರುನ್ ತೆದಳಾಚೊ ಪಾಪ್ ಸಾಯ್ಬ್ ಜುವಾಂವ್ ಪಾವ್ಲ್ ದುಸ್ರ್ಯಾನ್ ಅಶೆಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಕಂಯ್-"ತೂಂ ಏಕ್ ಮೇಟ್ ಮುಕಾರ್ ದವರ್ತಾಯ್ ಆನಿ ಏಕ್ ಮೇಟ್ ಪಾಟಿಂ ದವರ್ತಾಯ್". ದೆಕುನ್ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಜಾಪ್ ದಿಲಿ ಕಂಯ್-"ವ್ಹಯ್, ಪವಿತ್ರ್ ಯಾಜಕಾ,, ಧರ್ಮಾಪ್ರಾಸ್ ಮುಕಾರ್ ಪಾವ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಹ್ಯಾ ವಿಸಾವ್ಯಾ ಶೆಕ್ಡ್ಯಾಂತ್ ಹಾಂವ್ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಕಾವ್ಯೆಂ ಬರಂವ್ ತರೀ ಕಸೊ? ಹಾಂವೆಂ ದುಸ್ರ್ಯಾಚ್ ಥರಾನ್ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ಸಾಹಿತ್ ರಚಿಜೆಗಿ?". ಪಾಪ್ ಜುವಾಂವ್ ಪಾವ್ಲ್ ಫಕತ್ ಹಾಸ್ಲೊ ಖಂಯ್!
ಆಪ್ಲೆ ಜಿಣಿಯೆಂತ್ ಮಿಲೋಜ್ 2 ಪಾವ್ಟಿಂ ಕಾಜಾರ್ ಜಾಲ್ಲೊ. 1944 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಲಗ್ನ್ ಜಾಲ್ಲಿ ಪಯ್ಲಿ ಬಾಯ್ಲ್ ಜಾನಿನಾ 1986 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಸರ್ಲಿ. ಹಾಂಕಾಂ ಆಂಟನಿ ಆನಿ ಜೋನ್ ಪೀಟರ್ ಮ್ಹಳ್ಳಿಂ ದೊಗಾ ಭುರ್ಗಿಂ. ದುಸ್ರಿ ಬಾಯ್ಲ್ ಕ್ಯಾರಲ್ 2002 ಇಸ್ವೆಂತ್ ಅಂತರ್ಲಿ. 2004 ಇಸ್ವೆಚ್ಯಾ ಅಗೋಸ್ತ್ 14 ತಾರಿಕೆರ್ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ 93 ವ್ಯಾ ಪಿರಾಯೆರ್ ಕ್ರಾಕೊವಾಂತ್ ಆಪ್ಲಿ ಕೂಡ್ ಮರ್ಣಾಚ್ಯಾ ಉಸ್ಕ್ಯಾರ್ ಒಪ್ಸುನ್ ದಿಲಿ. ಪೂಣ್ ಥಂಯ್ಚ್ಯಾ ಕಾಥೊಲಿಕ್ ಇಗರ್ಜೆಂತ್ ಮಾತಿಯೆಕ್ ಪಾಂವ್ಕ್ ಥೊಡ್ಯಾಂನಿ ಅಡ್ಕಳ್ ಹಾಡ್ಲಿ. ತೊ ಕಥೊಲಿಕ್ ಧರ್ಮಾಕ್ ವಿರೋದ್ ಗೆಲ್ಲೊ, ಮಾಂಯ್ ದೆಶಾಕ್ ಪಾಟ್ ಕೆಲ್ಲೊ, ಸಲಿಂಗಾಂಚೆ ಅಭಿವೆಕ್ತೆಕ್ ಸಯ್ ಘಾಲ್ಲೊ- ಅಶಿಂ ಜಾಯ್ತಿಂ ಕಾರಣಾಂ ದೀವ್ನ್ ಥೊಡೆ ಪ್ರತಿಭಟನೆಕ್ ದೆಂವ್ಲೆ. ಆಕ್ರೇಕ್ ಪಾಪ್ ಸಾಯ್ಬಾನಚ್ ಮುಕಾರ್ ಪಡೊನ್ ತಾಣೆಂ ಘೆತ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಸಾಕ್ರಾಮೆಂತಾವಿಶ್ಯಾಂತ್ ನಕ್ಕಿ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಪೂರಾಯ್ ಥಂಡ್ ಪಡ್ಲೆ. ಮಿಲೋಜಾಚೆ ಕುಡಿಸವೆಂ!
"ಜೆನ್ನಾ ಎಕಾ ಕುಟ್ಮಾಂತ್ ಬರವ್ಪಿ ಜಲ್ಮತಾ, ತೆಂ ಕುಟಮ್ ಸಂಪ್‍ಲ್ಲೆಬರಿಚ್" ಅಶೆಂ ಸಾಂಗ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಮಿಲೋಜಾನ್ ಆನ್ಯೇಕ್ ಉತರಯ್ ಮ್ಹಳಾಂ- "ಜೆ ಕೋಣ್ ತುಮಿ ಆಮ್ಚೆವಿಶಿಂ ಪಿಶೆ ಮ್ಹಣ್ ಚಿಂತಾತ್ ಗಿ; ಇತ್ಲೆಂ ಸಮ್ಜೊನ್ ಘೆಯಾ ಕಿ ಆಮಿ ಬುಕಾಂಚೆ ಮನಿಸ್, ಕೆನ್ನಾಂಚ್ ಮರನಾಂವ್"! ವ್ಹಯ್ ಆಪುರ್ಬಾಯೆಚೆಂ ಉತರ್. ಸಾಹಿತಿಂಕ್ ಹಿಣ್ಶಿತೆಲ್ಯಾಂಕ್ ಹಿ ಏಕ್ ಜೊಕ್ತಿ ಜಾಪ್ ಸಯ್ತ್. ಮಿಲೋಜಾನ್ ಸಾಂಗ್‍ಲ್ಲೆ ಬರಿ ಬುಕಾಂನಿ ಜಿಯೆತೆಲ್ಯಾಂಕ್ ಮರಣ್ ನಾ. ಬದ್ಲಾಕ್ ತ್ಯಾ ಬುಕಾಂಥಾವ್ನಚ್ ಹಜಾರಾಂನಿ ವರ್ಸಾಂ ಉಪ್ರಾಂತೀ ನವೆ ಸಾಹಿತಿ ಜಲ್ಮತಾತ್!
ಕವಿನ್ ಮನ್ ಕೆಲ್ಯಾರ್ ತೊ ಬಂದೂಕೆಚೆ ಗುಳೆ ಗುಂತುನೀ ಝೆಲೊ ಕರುಂಕ್ ಸಕತ್... ಮನ್ಶಾಪಣಾಚೊ ಗಳೊ ಸೊಭೊಂವ್ಕ್!
-ವಿಲ್ಸನ್, ಕಟೀಲ್